पुरुषोत्तम उपाध्याय 30/8/21
हे
कृष्ण
समय
आयो अब।
गलत वार्ता
गएको छ यहाँ
रास लीला को हरे!
कृष्ण ले सोर सय लौ
गोपिनी हामी किन पछि?
बिथोलिएको छ यो समाज
शंख नाद पाञ्चजन्य को
रप्तार सुदर्शन को
गर्दै आउ है अब!
धर्म ग्लानि हुँदा
आउने बाचा
याद गरि
आग म्य
चाँडै
ल !
( कृष्ण जन्माष्टमीको मङ्गलमय शुभकामना )
প্ৰাণীৰ প্ৰতি অত্যাচাৰ
সজ্য নহল তিলমাত্ৰও
ৰাস্তাৰ কুকুৰক কাটি গুচি গল
পুলিচ কৰ্তিপক্ষক জনোৱা হল
ধৰা নপৰে কেতিযাও দুৰ্বিত্ত
আমাৰ আত্মা যেনে
কুকুৰৰো তেনে!
আমি মুণ্ডন কৰি
প্ৰতিবাদ কৰিছোঁ আজি
প্ৰভু! নিমাত প্ৰাণীৰ
ভাল দিন
কেতিয়া আহিব?
হে ৰাষ্ট্ৰপ্ৰধান!
আমি কাবৌ কৰিছোঁ
জীৱশ্ৰেষ্ঠ মানৱে আজি
কু কৰ্ম কৰিছে
নাই কোনো শুনুতা!
ৰাস্তাৰ কুকুৰৰ অংগ কাটি
কিৰিলি মাৰিছে
নাই কোনো বিচাৰ
বিচাৰি নাপায় বা কিয়
দূৰ্বিতক!
মুণ্ডন কৰি বিৰোধ কৰিছোঁ আমি
চুলি আমাৰ শোভাবৰ্ধন
নালাগে দিয়ক
কাটি দিছোঁ নিমত প্ৰাণীৰ
বিচাৰৰ বাবে
প্ৰভু ঈশ্বৰ! ৰাজনেতা
আইনজীবি ,সুৰক্ষা বিষয়া!
কতবা আছে আপোনালোক?
বিচাৰ কৰি দিয়ক
আমাক ন্যায় লাগে।
अन्तरे दाहाल निर्णय
रम्बास
*****
त्यो
दिन
उहिले
करीब त्यो
तीस वर्ष लौ
हुन लाग्यो हरे!
दाहाल र दुलाल
बा दुवैको घमासान
भएको रम्बास कविता।
दुलाल बा ले रम्बास नाथे
कविता हैन भन्दा पर्यो
लाप्पा दुवैको गोठैमा।
गोठाला भेला भए
निर्णय दिए त्यो
पछि बोहोरा
थरी का ले
निर्णय
गर्ने
रे ।
पर वाट सायद हजुरहरूले
झोले बा देख्नु भयो होला
झोला अनि एकभारी पुस्तक!
हजुरहरुको नजर धुमैलो भएको होला
नत्र किन त्यस्तो देख्नु हुन्छ
जचाउँन समय भएको रहेछ सायद
हराएको भाषा
हुत्तिएको समाज
रित्तिएको माया
च्यातिएको मन्
बिग्रिएको भावना
आत्तिएको दृष्टि हरूको समाधान
सबै हुन्छन् त्यो झोलामा
ऊनीलाई एनलार्ज गरेर हेर मात्रे!
उनीहरू देखेको कुरा लेख्छन्
देखाई दिन्छन बाटो
हजुरले झोला हेरे पो!
सबै भकाई दिन्छन उनीहरू
पसीना चुहाएर
हजुरहरुको निम्ति नै
बोकेको हो त्यो भारी
ऊनीलाई एनलार्ज गरेर त हेर!
घरमा के सजाएर राख्नु हुन्छ?
त्यही कृतिम फूलदानी
खेली रहेको माछा
विभिन्न रङ्गको भित्ता
रङ्गी विरङ्गी फोटा!
राखि दिनुहोस त केहि पुस्तक?
अनि हेर्नुहोस चमत्कार!
उनीलाई एनलार्ज गरेर त हेर!
काव्य लेखि
छपाई अनि पस्कि
निकै कमाए ठान्नु भयो होला
कमाउनको साटो
गुमाउँछन् निकै अर्थ उनीहरू
छोरा नाति हरूले हाई डेड, मम
भन्न थाले भनेर पछि गुनासो नगरे है प्रभु!
झोले बा को झोला मा नभेटिने
तत्व छ
उनीलाई एनलार्ज गरेर त हेर!
**
पुरुषोत्तम उपाध्याय दाहाल
गुवाहाटी
पुरुषोत्तम उपाध्याय दाहाल
म
मेरो
मुस्कान
मुरी मुरी
मुहूर्त मा नै
मुलुक भरि लौ
मृदु हावा का साथ
मन् भरी मुटु भरी
मुना मदन को कथा झै
मर्म भेदी तरिका का साथ
मदमत्त नभई दिन्छु
मृगनयनी लाई लौ
मौन भई अँजुली
ओर सार प्रिये!
मीनाक्षी तिमी
मेरो मन्
मौनता
मान्छ
लौ!
२८/८/२१
पुरुषोत्तम उपाध्याय
न
प्राणी
त्यो खान्छ
रक्सी जाँड
न ड्रग्स कतै
सधैँ बफादार
प्रभुभक्त मैत्री ऊ
निरन्तर गर्छ सेवा
दिनरात एक गर्छ लौ
दिए खान्छ नदिए सन्टोक
भनिन्छ कुकुर जस्तो नी
कुकुर जस्तो व्यवरा
कुकुर को बच्चा तँ
हरे! प्रभु कस्तो
यो मान्छे दुष्ट
छैन गिदी
भैरव
हुन
ती ।
26/8/21
पुरुषोत्तम उपाध्याय दाहाल
लौ
आज
मलाई
बाँधी देऊ
रक्षा कवच
मेरी दिदी,बैनी
कोरोना ले त्रासित
आई सी इउ भित्र त्यो
तिम्रो नै कवच ले फिर्ता
ल्यायो सायद जीवन्त आज!
मृत्यु वाट खोसेर लायौ
चेली हरुको अपार
संजीवनी मन्त्र त्यो
काललाई बाँधी
रक्षा गर्ने लौ
एकमात्र
रक्षक
तिमी
हौ!
22/8/21
गरीबलाई एकै छाक सादा भोजनले
डकार आउँछ,अघाउँछ ऊ
अन्न दातालाई धन्यवाद दिन्छ।
भरपेट भएको ,डकारले आभास दिन्छ।
धनीलाई सायद कहिलेइ आउँदैन डकार
जति कमाए पनि,
बारमा गएर जति घिचे पनि
जति धोके पनि, आउँदैन डकार
बरु उल्टी गर्ला सायद !
नेताहरुलाई कहिल्यै हुँदैन मोहभङ्ग त्यो
राजसत्ताको सुख
कुर्सी च्यातिए पनि आउँदैन डकार
जति साँचे पनि अघाउँदैनन उनीहरू
पञ्चतन्त्रको त्यो" स्याल र साँढेको"
कथा जस्तै
जति जति साँढे दौडन्छ
त्यतिनै उस्को अण्डकोष हल्लिन्छ
झर्ने अनि खाने आशामा स्याल
पछि पछि दगुर्छ
नत त्यो झर्छ न त खान नै पाउँछ,
हामी त्यस्तै भयौं जनता
नेताहरुको भनाइमा
एक मुठी नमेटिने आशा सँधै।
कवि साहित्यिकहरू माथि जनताको
निकै नजर,पुस्तक प्रकाशन गर्छन
बेच्न आउँछन्!
किन उनीहरू डकारदैनन्?
पठन पाठन नगर्नेहरू
प्रश्न गर्छन्
अनि जिज्ञासा राख्छन कतिपय
किन न अघाएका साहित्यिकहरु!
प्रभु, साहित्यिकहरु तब डकारछन्
जब पाठकले काव्य पढी दिन्छन
यो डकार तृष्णा र धनको हुँदैन
बेईमान र बेइज्जतको पनि हुँदैन
ए बाबा ठाकुरे!
समाजले काव्य पढीदिए
पुस्तकहरु मन् पराइदिए
अध्ययनको वातावरण बनाए
अध्ययन गर्ने बानी गरे
पाठक हरुको डिप्रेसन दूर हुन्छ !
सर्जकलाई साहित्य सँधै रित्तो?
उनीहरूको शब्दकोषमा
डकार शब्द नै छैन।
सृष्टि निरन्तर रअविरल हुन्छ
पाठक र समाजको निम्ति।
अन्तिम श्वास रहे सम्म
सिर्जना गर्छ ऊ।
साहित्य र साहित्यिकलाई
डकार आए
भाषा र समाज सुप्त हुन्छ!
_________
पुरुषोत्तम उपाध्याय दाहाल
बेलतला, गुवाहाटी।
22/8/21
अन्तरे दाहाल
लौ
नयाँ
शब्द नै
आयात भै
सकिए अब
सनबा , सानिमा
आमाजु, भदा, मामा!
काका, काकी अब भए
अंकल र आन्टी ,अनि त्यो
देवर देउरानी जेठाजु
नन्द ,ठुला बा, ठुली आमा
मितिनी फुपु, फुपाजु
बाहुन दाजु सालो
मैतालु लिन लौ
गए होलान।
नमस्ते "फु"
ग्रुप मा
Hi guys
17/8/21 ल।
पुरुषोत्तम उपाध्याय दाहाल
**
ॐ
शब्द
ब्रह्म यो
सृष्टि को त्यो
ओंकार मंत्र
अ उ म् अक्षर
उच्चारण नै द्योत
उत्पन्न विकास अनि
ब्रह्मलीन क्रमशः हुन।
अ उ म् को अर्थ सम्पूर्ण ध्वनी
ब्रह्मा विष्णु महेश त्रय
गुञ्जयमान ऊर्जा त्यो।
थकान स्फूर्ति निद्रा
रक्त सञ्चालन
विषैलो तत्व
निर्मूल लौ
उत्तम
शब्द
ॐ !
16/8/21
पुरुषोत्तम दाहाल
लौ
मेरी
मायालु
आउ आज
अन लाइन
गोठमानै हौली
मैले रिचार्ज आज
गरिदिएको छु नानु!
टावर कम भए तिमी
चढ़ बकैना को त्यो रुखमा
गफ गरौ मन भरेर
तिमी डोको को कुरा
म थुन्से को कथा
सानामा बोकेको
तर बुच्चै ल
आउनु है
हेरौला
दुवै
ले ।
15/8/21
पुरुषोत्तम उपाध्याय दाहाल
ऊ
भित्र
गएर
सुटुक्क त्यो
डक्टर सँग
काने फुसी गर्छ
साथै धर्मपत्नी लौ
चनाखो ऊ देखिन्छिन्
तिनै जना टोलाउँछन
भित्र बाहिर चकमन्न छ
कुन्नि के भन्यो डाक्टरले
पर्सी फेरि आउनु है
मेरो चेम्बरमा ल
खलास गरौला
कन्या भ्रुणको
खित्का छोडी
काल त्यो
हाँस्यो
लौ।
13/8/21
पुरुषोत्तम उपाध्याय दाहाल
त्यो
हाम्रो
घरको
इतिहास
देखेंको भाँडो
आज दुःखित छ
कुकर बैनी आज
सिटी मारेर प्रस्ताब
प्रेम याचना गरें पनि
आँखा ती झिम्काउँदैन भाँडो
उस्ले पकाएको त्यो खोले
खाएर पुस्तौं हुर्केको
गौरव गर्दछ ऊ
छैन रत्तिभर
घमण्डी ऊ
छैन आज
उसको
नाउँ
त्यो ।
14/8/21
पुरुषोत्तम उपाध्याय दाहाल
गुवाहाटी
लौ
आए
जन्ती ती
लाम लागि
बेहुलो गोरो
लगाई फेटा त्यो
लोकन्ते तैनात छ
कडक नजर साथ
उता साली हरू सबै ती
फेटा खाेसि रकम लिनेमा
अब कसको जीत हुन्छ
चतुराई को तुजुक
हेर्न बसेका ठिटा
साली पक्षका भै
आँखा जुधायो
माया गाँस्यो
रमिता
फेटा
को l
12/8/21
हे राष्ट्रप्रधान हरू
बिछोडको वेदना सुन्नु हुन्छ?
सायद अनुभव गर्न सक्नु हुन्न!
कथा भनेर पढ्ने भूल नगर्नु होला
खोली दिनुहोस त्यो दैलो पावन्दीको!
भारत र म्यानमार दुईटा देश
थिए दुवै एकसमयमा ब्रिटिस को अधीनमा
गोर्खाली लाखौँ थिए दुई देशमा
दोस्रो विश्वयुद्ध भयो
बिथोलिए सबै आफन्तहरू
कोही म्यानमारमा, कोही अरू विभिन्न प्रान्तमा ।
हाम्रो बुवा, दुईवटीआमा, हजुरबा,
अरू पनि आफन्त आए आसाम
मावली,सानिमा,कान्छा बा बसे बर्मामा
अरू कति कतिको कैयौँ कथा
ठूली आमाको बम विस्फोटमा मृत्यु भएको कथा
सुनाउनु हुन्थ्यो बुवा।
आमा सानैमा बिहे भएर आसाम आई
बित्नु भो माइतीनै नदेखि!
लगभग त्रिहत्तर वर्ष भयो
कोही उता कोही यता,कस्तो विडम्बना
सकिन्न जान पासपोर्ट ,भिसा भए पनि
कतिपय ठाउँ हरूमा ,जहाँ आफन्तहरू छन्
हे राष्ट्रप्रधान! सुन्नु भएको छैन ती विरहका कथा?
म्यानमारबाट त सजिलै आउँछन् त
बुद्धगया , गया र लुम्बिनीमा
रमाएर जान्छन उनीहरू,
बुद्ध दर्शनको अनुभूति लिएर
हामीलाई चाहिँ किन बाधा उता जान?
हे देशका प्रथम पुरुष!
बुझि दिनुहोस बिछोडको व्यथा।
रातो धागोले बेरेको ,परदेश बाट आएको
चिठी देख्नु भएको छ हजुरहरूले ?
बुझ्नु भएको छ त्यो चिठी पढ्नेको वेदना?
हरे!को खस्यो नि परदेशमा
कसले पढिदेला त्यो मुटु चिरिने सन्देश
महाशय! हे राष्ट्रप्रधान हरू
खोली दिनुहोस अब त्यो बाटो
आकाश र जमीन मार्गको
धनीहरू जानेछन् आकाश मार्गबाट
गरीबहरू जाने छन् जमीन मार्गबाट
मिल्ने छन् आफन्त हरूसँग
रमाउने छन् जीवनभर
आशिष दिने छन् सँधै।
हे बाहुबली राष्ट्रनेता!बुझिदिनुहोस्
अव्यक्त वेदनाको व्यथा।
हाम्रो मावलाको हजुरबाले रोपेको
त्यो ठूलो आँप र बर पिपलको रूख
मचीनाको लाबरबारीमा, पर्खि रहेका छन्
हामीलाई हेर्न
हामी पनि उदिग्न भएका छौँ
उनीहरूलाई भेट्न
बार बारेर भागवत लगाउने विचार पो छ त
हाम्रो त्यो हजुरबाले अन्तिम स्वास लिएको ठाउँमा!
खोली दिनुहोस त्यो दैलो, हे महापुरुष!
पुस्तौँ भयो बिछोड़ भएको
यो पापको भार किन लिनु हुन्छ जीवश्रेष्ठ!
चीन जस्तो देशले त खोली दियो
बिछोड भएकाको दुःख सम्झी
अरू देशमा छुटेका आफन्त मिल्न
हजुरहरू किन पछि पर्नु भएको?
हे बर्माका बुद्ध प्रेमी, प्रभु देवता,विज्ञजन
हामी केही बिगार गर्दैनौँ
बस् आफन्त भेटेर आउने
पुण्य त हजुरहरूलाई नै जान्छ
चुक्कुल खोली दिनुहोस प्रभु! त्यो दैलाको
हामी हजुरहरूको गुणगान गाउँने छौँ
एक पटक अँगालो मार्न त दिनुहोस
आफन्त हरू सँग धित मारेर।
हे भारतका राष्ट्रनेता ,कति ढोल बजाउनु हुन्छ
मित्रताको र राजधर्मको
भनि दिनुहोस त्यो मुलुकलाई
सुनाई दिनुहोस हाम्रो सत्य कथा
अब हाम्रो धैर्यको परीक्षा नलिनुहोस ल!
जाने परिबन्द गरिदिनुहोस
उन्मुक्त हुन चाहन्छौँ हामी, केही दिन
गोर्खालीको आवेगलाई ठोकी दिनुहोस्
एउटा सलाम ,जे परे पर्ला।
त्यो तथाकथित तघारो खोली दिनुहोस
हाम्रो मिलनको कथा लेखिने छ
हजुर हरूकै नाउँमा
हामी तर्पण दिन्छौ मृतक आत्मालाई
वहाँ गएर
हर्षको आँसु बगाउने छौँ
जीवन्तलाई भेटेर
छापिने त हजुरकै नाउँ हो इतिहासमा
आग्लो खोलि दिनुहोस् हजुर!
हामी उखुम् भएका छौँ
मिलनको चाहनाले
हे राष्ट्रप्रधान!विन्ती सुनि दिनुहोस
नत्र अर्को जन्ममा चरी भएर
जान बाहेक अरू केही माध्यम
रहेन हाम्रो
विन्ती छ हजुर ,गुहार सुनि दिनुहोस।
ढोका खोलि दिनुहोस् प्रभु!
पुरुषोत्तम उपाध्याय दाहाल
बेलतला, गुवाहाटी
11/7/2021
पुरुषोत्तम दाहाल
लौ
अब
प्रारम्भ
भयो हाम्रो
यात्रा प्रभु!
मिल्ने छन् अब ती
दुई धार नदीका
सँधै को निम्ति मायाले
ब्रह्मपुत्र र ऐरावती
भेटिने छन् सायद आफन्त
युद्ध मा विथोलिएका ती
महान पवित्र आत्मा
वर्मा र आसाम का
रम्बास् को माध्यम,
काव्य ले पार्छ,
सबै कथा
सजीव
अब
लौ !
8/7/21
ऐरावती:वर्मा (म्यानमार)
को मुख्य नदी।
पुरुषोत्तम दाहाल
त्यो
एक
दिनको
घटना हो
मकै बारीमा
चारजना थिए
जापानी सिपाही ती
आत्म समर्पण उनी
गर्न चै पटक्कै नमान्ने
तजी बा चै ब्रिटिश सेनाका
देखें उनीलाई बारीमा
भोकले मकै खाँदै लौ
ताके बन्दुक लिई
तीन गोली हानी
राइफल ले
मारे प्रभु
ठाउँमै
मरे
ती!
(बुबा ले देखेको प्रत्यक्ष दृश्य)
बि: द्र:दोस्रो विश्वयुद्ध बारे अध्ययन गरि कुन कुन देश
ले कसरी युद्धमा होमिए ,आदि ,आदि जाने सम्पूर्ण वृत्तान्त को राम्रो आभास हुन्छ।
तजी:बर्मामा ग्राम प्रमुख। वहाँ दाहाल गोर्खा ब्रिटिश सेनामा
कार्यरत।
पुरुषोत्तम दाहाल
खडानन्द दुलाल
म
अनि
दाजु ती
खडा नन्द
बर्मेली परौ
पुर्खाले भोगेको
दुःख अनि वेदना
भनेर सकिन्न हरे !
सुनेर सुनि नै नसक्ने
दोस्रो विश्व युद्ध को जलन्त
घटना त्यी , पैदल यात्रा
मचिना वाट जागुन्
रित्तो हात लिएर
ऐरावती छोडी
फगत यात्रा
सक्नु हुन्न
हजुर
सुन्न
ती !
5/8/21
म घाम पानी पनि झेल्न सक्छु
म जहाँ पनि हिँड्न सक्छु
म मेहनत पनि गर्न सक्छु
म देश को एक प्रगतिशील नारी,
म हात नफैलाई कर्म गरेर खान सक्छु
कति दिन हिड्नु यस्तो बाटो मा म
म मेरो ताकत देखाई दिन सक्छु
बाटो बनाई दिने अनुराेध गरें हजुर
गोर्खाली हुँ हजुर ठेउला उठुन्जेल
काम गर्न सक्छु।
प्रिये! म अमरनाथमा छु
तर तिमी छैनौ साथमा,
शिव ले पार्वतीलाई
अमर कथा सुनाएको ठाउँ रे!
तिमी हुरी भएर आउनु
म आँधी भएर भेट्छु,
सँगै बसौला केहीवेर
म मेरो अमर कथा सुनाउँछु तिमीलाई
तिमी तिम्रो अमर कथा सुनाउनु मलाई!
पुरूषोत्तम दाहाल 01/8/21
लौ
आज
सुदिन
मित्रता को,
जटिल काम
बाहाल राख्न यो
दुःख सुख पर्दा ऊ
सदा तत्पर रहने
हृदय भरि माया पोख्ने
सत्कर्म गर्न सँधै नै भन्ने
स्वार्थी मित्रले पार्न सक्छ
स्वाहा र सखाप पकै
सावधान भएर
मित्रता गरौ है
नराम्रो छ है
दिनकाल
सचेत
हौ है
ल !
( सबै मित्र हरुमा हार्दिक अभिनन्दन )
पुरुषोत्तम
दाहाल *********
त्यो
दिन
दृश्यले
मलाई त
अचम्म पार्यो
मन पराएँ थेँ
जुम्रा हेरी रहेकी
न लाली न त्यो अत्तर
फक्रिएको कालो केश ती
गाला को डन्डिफोर पाकेको
मुसुक्क मुस्कान फ्याँकेर
चाम्रे त्यो घिउमा ढक्क
झर्के थालमा पस्कि
मन चोरी लग्यौ
फक्रेको छ
जीवन्त
प्रेम
यो !
02/8/21
पुरुषोत्तम दाहाल
त्यो
प्रेम
याचना
पलकमा
भई दिने यी
मेरा साथै तिम्रा
यी नयनको भाखा
बुझिदिने छैन कोही!
तिमी कर्तव्य मा व्यस्त छौ
पीपीई किड लगाएर ती
म चिन्ने भएँ नयनले
तिमी जे लगाऊ प्रिये!
शरीर ढाके पनि
चिन्छु आँखा ले नै
मृग नयनी
प्रभु दत्त
युगल
तिम्रा
ती!
4/8/21
पुरुषोत्तम
त्यो
एक
दिनको
घटना हो
मकै बारीमा
चारजना थिए
जापानी सिपाही ती
आत्म समर्पण उनी
गर्न चै पटक्कै नमान्ने
तजी बा चै ब्रिटिश सेनाका
देखें उनीलाई बारीमा
भोकले मकै खाँदै लौ
ताके बन्दुक लिई
तीन गोली हानी
राइफल ले
मारे प्रभु
ठाउँमै
मरे
ती!
(बुबा ले देखेको प्रत्यक्ष दृश्य)
बि: द्र:दोस्रो विश्वयुद्ध बारे अध्ययन गरि कुन कुन देश
ले कसरी युद्धमा होमिए ,आदि ,आदि जाने सम्पूर्ण वृत्तान्त को राम्रो आभास हुन्छ।
तजी:बर्मामा ग्राम प्रमुख। वहाँ दाहाल गोर्खा ब्रिटिश सेनामा
कार्यरत।